O İşte bu gibi sebeplerdir ki emsalleri arasında ilmi zirve ve kariyere ulaşmıştır. Üstad öğrenimini son zamanlarda Batman'a bağlı Basork köyünde imamlık yaparak hafta aralarında üstadı olan meşhur merhum Molla Hasan'ın derslerine devam ederek itmam etmiştir. Ve o zamanki talebelerinin gözdesi olmuştur. Bilahare ikamet ettiği köyde talebelere tedrise başlamıştır. Kısa zaman zarfında büyük şöhrete kavuşmuş olup, yurdun her bölgesinden talebe akını başlamıştır. Ve burada bir kaç kişite icazetname vermiştir. Daha sonra Batman İlçesinde ileri gelen dindar kişilerin tavassutu ile Batmana gelmiş ve Ulu Cami'de İmam Hatiplik görevini almıştır ve böylece Müslümanları irşada başlamıştır bunun yanında gene tedrisat işini ihmal etmeyerek aynı şekilde devam ettirmiştir. Burada o zamanın şartlarına göre açılan vaizlik imtihanlarına katılarak bunu da başarmış ve vaiz olarak göreve devam etmiştir. Fakat bu görevde bazı nedenlerle kısa zamanda kalmak imkanını bulamayarak istifa etmiştir.

Bundan sonra kendisini dini eğitim öğretim ile halkı irşada ve fetva işleri ile uğraşmaya adamıştır. Üstad ilk bakışta tasavvufa karşı büyük bir ilgi duymuş ve neticede daha Basork Köyünde iken zamanın büyük şeyhlerinden sayılan Şeyh Seyda el-cezire'nin tarikatına intisap ederek onun manevi terbiyesine girmiş ve ondan halifelik unvanı almaya hak kazanmıştır.

Üstad fıtratı itibariyle çok mütevazı hüsnü ahlak ile muttesıf her kes ile konuşur ve görüşürdü sohbeti gayet tatlı ne kadar uzun süreli olursa olsun gene de insana hoşnutluktan başka bir şey vermezdi. Şöyleki insan onun huzurunda ve sohbetinde bulunduğu sırada her türlü dert ve sorunlarını unutur sadece onu ve onun manevi hazzını duyar ve son bulmasını istemezdi. Hiç kimseyi rencide edici söz sarfetmezdi daima tatlı sözle karşılık verirdi, fakat dini konularda hiçbir şekilde taviz verilmesine rıza göstermezdi. Allah'ın emrini aynen tebliğ eder Sünnet seniyeyi ihyaya ve cemiyet içinde yerleştirmeye çalışırdı.. Üstad Türkçe'yi gayet güzel konuşur vaiz verir ve hutbeler irad ederdi. Vaiz ve hitabeleri muhattabını ve cemaatini adeta büyülerdi. Sedası son derece güzeldi.. Hat sahasında en son merhaleyi aşmış hattatlık payesine ermiştir. Cenab-ı Allah kendisine ehseni simayı ihsan eylemiştir hulasa Cenab-ı Allah maddi ve manevi meziyetlerin tümünü ondan esirgememişti ve sanki belli bir gaye için insanlığa armağan etmişti.


Üstadın ilmi ve faikiyeti tartışılmazdı benim için naçiz 17-18 seneyi aşan medrese tahsilim esnasında ve ömrüm boyunca da onun maharetine ve ilim kabiliyetinde ve onun gibi cam-i bir ilim adamına rastlamadım ve bu hususu teyit eden bir çok ehliyetli kişilerin ifade ettiğini görmüşüm, onun zamansız kaybı ve vefatı içinde bulunduğu cemiyet için maddi ve manevi bir çöküntü olduğu gibi büyük bir boşluk meydana getirmiştir. Hayatı boyunca çeşitli vilayetlerden en az 70 tane icazeli talebe yetiştirmiştir. Ekseriyeti halen ilmi ve dini sahada önemli yerler işgal etmektedirler. Bunun dışında icaze alamayanların da sayısı oldukça çoktur.

Üstad hem talebelik hayatında hem de müderrislik esnasında eser vermekte hiçbir futur göstermemiştir tahsilinin ilk devrelerinde kendisi için Arapça olarak hazırlayıp okuduğu hutbeler çok ilginçtir. Daha sonra tedrisata başladığı dönemlerde nehu ilminin üçüncü bölümünü teşkil eden harf babında gayet faydalı bir metin telif ederek talebelerin istifadesine sunmuştur. Daha sonra (Arapça yazı var) denilen kitabı, sarf ilminde telif ederek mevcut sarf metinlerinin mevcut zübdesini ihtiva etmesi itibariyle çok müfit bir kitap olarak bastırılmış olup talebelerin istifadesine arz edilmiştir. Mantık ilminde (Arapça yazı var) isminde çok mübeyyen ve hiçbir konuyu ihmal etmeyen nadide bir eser meydana getirmiş olup, bunu da tab ettirerek istifadeye sunmuştur.

Ayrıca metin olarak (Arapça yazı var) adlı iki tane risaleyi telif ederek tab ettirmiş ve gene isteklilerin istifadesine sunmuştur. Daha sonra haşiye olarak istiare ilminde allame İsameddin'in " İstiare İlmindeki İssam" kitabı üzerinde (Arapça yazı var) adlı haşiyeyi yazmış olup, bu eser tab ettirilmemiştir. Bunun dışında eserlerinin ağırlık noktasını taşıyan "İmtihan-u Ezkiya" adlı kitap üzerinde haşiye olarak (Arapça yazı var) adlı eserini telif etmiştir. Ancak ömrü vefa etmediği için bu eseri bitirememiştir. Eğer tamamlanığ tab edilirse ilmi sahada benzeri bulunmayan bir kitap hüviyetini haiz olacağını tahmn ederim. Fakat onu tamamlayabilmek için ehil kişi bulmak meseledir heyhat böyle bir işin ne ricalı kalmış ne tullabı ne de teşvikçisi onun için bu husus o zamanın ve zeminin semeresi olabilirdi o da gerçekleşmedi. Bir de Üstadın Ezkar ile ilgili çok güzel ve takva kişiler için bulunmaz bir Ezkar manzumesini teşkil eder (Arapça yazı var) adlı kitabı vardır ki bu tab ettirilmiş ve halkın istifadesine arz edilmiştir. Ayrıca tasavvuf babında (Arapça yazı var) adlı bir kitabı telif etmiştir ki bu da mutasavvuflar için ele geçmez bir eserdir. Fakat maalesef bastırılmamış olup, feyzinden istifade edilememiştir.


Gelelim üstadın diğer meziyetlerine, Üstad büyük bir ilmi vakara sahip olmakla beraber tevazuu ve alçak gönüllü sonsuz iki. Üstadın hilmi ve hayası had safhada idi fakat dini konularda zerre-i miskal hiç kimseye taviz vermezdi. Ancak yerine göre gerektiği anlarda teshilattan kaçınmazdı. Üstad beşaş ve güleryüzlü bir insan olup abus kişilerden hoşlanmazdı yerine göre talebeleri ile tatlı sohbetlerde bulunur ve onlara bol bol iltifat ederdi. Konuşmaları ve hitabeleri zümreye ve seyiyeye göre gayet mülayim ve leyyin idi muhattabını ikna etmek için üstün bir üslûb ve kitabet tekniğine sahipti.

Üstadın kimseyi kırdığını rencide ettiğini görmedim şayet kendisine bir kötülük eğiliminde bulunulsaydı onu iylikle def ederdi. (Arapça yazı var) düstürüna bağlı hareket ederdi. Üstadın dünya mal ve mülküne meyli olmamıştır. Eline geçeni çoluk çocuğunun nafakası, misafirler ve fakirler için harcardı. Şöhrete düşkünlüğü yoktu. Herkesin hayranlık duyduğu dahiyane kabiliyeti ile katiyen kibir veya gurur izhar etmezdi ve muhatabı bunu sezmezdi kendisini halktan biri sayardı.

Üstadın musab olduğu kalp rahatsızlığı nedeniyle Ankaraya kadar tedaviye gitmişti orada bazı kan tahlilleri yapılmıştı o sırada tahlili yapan doktorun dikkatini celb eden bir vaka olmuş ve bunu kendilerine açıklamaktan kendisini alamamıştır. Doktor üstadın tahlildeki kanına işaretle "Bu kan kime aittir diye sormuş", Üstad, cevaben "bana aittir" ddemiştir. Doktor, "bu kanda özel bir koku alıyorum misk kokusuna benzer bir koku neşr etmektedir. Bu neyin nesidir?" Üstad, "Acizane benim kanımdır ama sorduğunuz şeyin sebebini bilemiyeceğim tahlili yapan sensin onu da sen hallet" diye karşılık vermiş. Doktor, " Galiba bunda manevi bir hal olsa gerek" demiştir.

Üstad devamlı evinde oturur lüzumlu seyahatler dışında dışarı çıkmayı adet edinmemişti. Yalnız, Üstad müteaddit defa kabeyi müşerrefeyi ziyarete gitmiştir. Her dönüşünde bünyesi zayıflar ve bitap düşerdi ben bir seferinde haddimi aşarak: " Ey Üstad" dedim " Sizin gidişleriniz fazla olmuyor mu? Üstelik çok da rahatsız oluyorsunuz ara verek giderseniz daha iyi olmaz mı?" şeklinde bir soru tevcih ettiğimde bana cevaben "Rasulallah'ın ziyaretine doyum olur mu? diye karşılık verdi ve ben de pişmanlık duydum.

Üstad ilmi münazaralardan hoşlanmazdı fakat izharı hak için yazışma suretiyle ve gayet nazik bir dille müddeasını muhatabına iletirdi. Gayet munsıf hakşinas idi. Fetvalarını yazar ve bir deftere kaydederdi.

Üstad için keramet nisbet etmek zaten gereksiz o istikamet ve sünnete mütabaatle kerameti aşmış durumda idi. Çünkü deniliyor, (arapça yazı var) bu hususa binaen bu mevzuya girmeye lüzum hissetmiyorum. Hulasa ben aciz ve naciz onun ilim irfan hüsnü ahlak züht ve takva derecesini takdir ve tayin etmek haddim değildir ancak başlangıçta belirttiğim gibi kendi dar görüş ve çerçevem açısından izah etmeye çalıştım...

Seyyid Abdulvahhab el kartmini | Eserleri | Talebeleri | Basından | İletişim